.jpg)
Η εφηβεία είναι μια περίοδος μετασχηματισμού, εξερεύνησης και αλλαγών – τόσο σωματικών όσο και ψυχολογικών. Για έναν έφηβο με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), αυτή η φάση μπορεί να είναι ακόμη πιο δύσκολη, καθώς συνδυάζονται οι τυπικές εφηβικές προκλήσεις με τις ιδιαίτερες δυσκολίες της νευροαναπτυξιακής διαταραχής.
Η ΔΕΠΥ δεν "εξαφανίζεται" στην εφηβεία, αλλά πολλές φορές αλλάζει μορφή.
Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί μπορεί να παρατηρήσουν:
🔹 Αυξημένη παρορμητικότητα και συναισθηματικές εκρήξεις
🔹 Δυσκολία στη διαχείριση της αυτονομίας και των υποχρεώσεων
🔹 Προβλήματα οργάνωσης, μνήμης και προσοχής
🔹 Αυξημένο άγχος και χαμηλή αυτοεκτίμηση λόγω απογοητεύσεων
🔹 Ρίσκα και επικίνδυνες συμπεριφορές (π.χ. ανεύθυνη οδήγηση, κατάχρηση ουσιών, παραβατικότητα)
Η κατανόηση των ιδιαιτεροτήτων της ΔΕΠΥ στην εφηβεία και η σωστή υποστήριξη μπορούν να βοηθήσουν τον έφηβο να αναπτύξει αυτοπεποίθηση, δεξιότητες και να περάσει αυτή τη μεταβατική φάση με μεγαλύτερη επιτυχία.
Πώς Εξελίσσεται η ΔΕΠΥ στην Εφηβεία
Η ΔΕΠΥ στην παιδική ηλικία εκδηλώνεται κυρίως με υπερκινητικότητα, παρορμητικότητα και έλλειψη συγκέντρωσης.
Στην εφηβεία, η εικόνα μπορεί να αλλάξει:
🔹 Λιγότερη Υπερκινητικότητα, Περισσότερη Εσωτερική Ανησυχία
Οι έφηβοι με ΔΕΠΥ μπορεί να μην είναι πλέον υπερκινητικοί, αλλά να νιώθουν εσωτερική ένταση, άγχος και ανησυχία. Μπορεί να δυσκολεύονται να χαλαρώσουν και να αισθάνονται διαρκώς ανικανοποίητοι ή βαριεστημένοι.
🔹 Δυσκολία στην Οργάνωση και την Αυτονομία
Καθώς οι απαιτήσεις αυξάνονται στο σχολείο και στην κοινωνική ζωή, ο έφηβος με ΔΕΠΥ μπορεί να έχει δυσκολία να:
Οργανώσει το διάβασμά του και τις υποχρεώσεις του
Διαχειριστεί το χρόνο του αποτελεσματικά
Αναλάβει ευθύνες χωρίς υπενθύμιση
Διατηρήσει συνέπεια σε δραστηριότητες και ρουτίνες
🔹 Συναισθηματική Ευαισθησία και Εύκολη Δυσφορία
Οι έφηβοι με ΔΕΠΥ έχουν έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις, που μπορεί να οδηγούν σε:
Εκρήξεις θυμού και απογοήτευσης
Απότομες αλλαγές στη διάθεση
Υπερβολικό άγχος ή θλίψη όταν αποτυγχάνουν
Αυξημένη ανάγκη για επιβράβευση και αναγνώριση
🔹 Παρορμητικότητα και Ρίσκα
Η παρορμητικότητα μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη ριψοκίνδυνη συμπεριφορά, όπως:
Επικίνδυνη οδήγηση
Απρόσεκτες σεξουαλικές σχέσεις
Πειραματισμό με ουσίες
Απότομες, επιθετικές αντιδράσεις σε συγκρούσεις
Οι έφηβοι με ΔΕΠΥ αναζητούν έντονα διέγερση και άμεση ανταμοιβή, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο για βιαστικές αποφάσεις χωρίς να υπολογίζουν τις συνέπειες.
Πώς Μπορούν οι Γονείς να Υποστηρίξουν τον Έφηβο με ΔΕΠΥ;
1. Δημιουργία Δομής και Οργάνωσης
📌 Ο έφηβος με ΔΕΠΥ χρειάζεται σαφή όρια και καθοδήγηση.
Βοηθήστε τον με:
✅ Ρουτίνες και σταθερά προγράμματα
✅ Λίστες εργασιών και υπενθυμίσεις
✅ Σπάσιμο των καθηκόντων σε μικρότερα βήματα
✅ Σαφή και συγκεκριμένα κίνητρα (όχι γενικές συμβουλές τύπου "προσπάθησε περισσότερο")
2. Ανάπτυξη Συναισθηματικής Αυτορρύθμισης
📌 Οι συναισθηματικές εξάρσεις είναι συχνές.
Βοηθήστε τον να:
✅ Αναγνωρίζει τα συναισθήματά του χωρίς ενοχές
✅ Βρίσκει στρατηγικές χαλάρωσης (π.χ. άσκηση, μουσική, τεχνικές αναπνοής)
✅ Αποφεύγει την παγίδα της τελειομανίας
✅ Μαθαίνει να διαχειρίζεται την απογοήτευση χωρίς να παραιτείται
3. Βελτίωση της Επικοινωνίας και Ενίσχυση της Αυτοεκτίμησης
📌 Ο έφηβος χρειάζεται να νιώθει κατανόηση και αποδοχή.
✅ Επικοινωνήστε χωρίς κριτική και τιμωρητικό ύφος
✅ Επιβραβεύετε τις προσπάθειες, όχι μόνο τα αποτελέσματα
✅ Αποφύγετε τις συγκρίσεις με άλλους εφήβους
✅ Αφήστε τον να έχει χώρο για επιλογές, αλλά μέσα σε ασφαλή πλαίσια
4. Διαχείριση της Παρορμητικότητας και των Κοινωνικών Σχέσεων
📌 Βοηθήστε τον να αναπτύξει δεξιότητες αυτοελέγχου και κοινωνικής αλληλεπίδρασης.
✅ Μάθετε τεχνικές καθυστέρησης ανταμοιβής (π.χ. "Πάρε 5 λεπτά να το σκεφτείς πριν απαντήσεις")
✅ Συζητήστε μαζί του τις πιθανές συνέπειες των αποφάσεών του
✅ Ενισχύστε τις κοινωνικές του δεξιότητες μέσω δομημένων δραστηριοτήτων
5. Σχολική Υποστήριξη και Καθοδήγηση
📌 Η ΔΕΠΥ στην εφηβεία μπορεί να επηρεάσει την απόδοση στο σχολείο.
✅Συζητήστε με τους καθηγητές για πιθανές προσαρμογές (π.χ. επιπλέον χρόνος σε εξετάσεις).
✅ Χρησιμοποιήστε τεχνολογικά βοηθήματα (π.χ. εφαρμογές υπενθύμισης, οπτικές λίστες).
✅ Μάθετε στον έφηβο στρατηγικές συγκέντρωσης (π.χ. Pomodoro technique).
Συμπέρασμα
Η εφηβεία με ΔΕΠΥ μπορεί να είναι δύσκολη, αλλά όχι αδιέξοδη. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να υποστηρίξουν τους εφήβους με καθοδήγηση, δομή και ενσυναίσθηση.
Η αναζήτηση της ταυτότητας και της αυτονομίας είναι προκλήσεις που μπορούν να μετατραπούν σε ευκαιρίες ανάπτυξης – αρκεί να δώσουμε στον έφηβο τα σωστά εργαλεία και την κατάλληλη υποστήριξη.
Βιβλιογραφία
Barkley, R. A. (2014). Taking Charge of ADHD: The Complete Guide for Parents. Guilford Press.
Brown, T. E. (2021). A New Understanding of ADHD in Children and Adults. Routledge.
Hinshaw, S. P. (2018). The ADHD Explosion: Myths, Medication, Money, and Today's Push for Performance. Oxford University Press.
Comments